Kupujemy procesor. Na co zwracać uwagę?

Procesor jest prawdopodobnie najważniejszym elementem każdego komputera. Tak jak organizm nie może funkcjonować bez prawidłowo bijącego serca, tak żaden komputer – czy to stacjonarny, czy mobilny – nie poradzi sobie bez procesora. Dlatego składając samemu peceta, powinniśmy zacząć od wyboru procesora, do którego dopasujemy resztę podzespołów. Jaki model wybrać? Na które parametry należy zwrócić uwagę, a na co można przymknąć oko? Odpowiedź w poniższym poradniku.

Każdy procesor jest zasadniczo zbudowany w ten sam sposób. Rdzeń części przetwarzającej to arytmometr, który wykonuje podstawowe operacje logiczne i arytmetyczne. Z portami wejścia i wyjścia arytmometru współpracują rejestry, które gromadzą też wyniki informacji. Istnieje także specjalny rejestr przechowujący argument operacji i wynik – akumulator. Poza rejestrami przeznaczonymi dla arytmometru, w części przetwarzającej, są obecne także rejestry uniwersalne, które są niezbędne przy operacjach wewnętrznych procesora. Komunikacja arytmometru z różnymi układami wewnątrz procesora odbywa się poprzez wewnętrzne magistrale, a z pamięcią komputera poprzez magistralę pamięci.

• Zobacz również | Kupujemy komputer. Od czego zacząć?

Część sterująca procesora jest zbudowana z układu scalonego taktowanego zegarem, który generuje synchronicznie sygnały sterujące pracą wszystkich elementów procesora. W części sterującej znajduje się licznik rozkazów, który wykazuje miejsce w pamięci, skąd ma zostać pobrany kolejny rozkaz oraz rejestr rozkazów, przechowujący aktualny rozkaz. Licznik rozkazów jest połączony z częścią adresową magistrali pamięci oraz dekoderem, który wytwarza odpowiednie sygnały identyfikujące konkretną operację.

Intel czy AMD?

Od lat toczy się osławiona już wojna między Intelem a AMD. Nie ma co się oszukiwać, że różnice między jednostkami są czysto kosmetyczne. Docenią je przede wszystkim maniakalni gracze i zawodowi graficy komputerowi. Przeciętny Kowalski nie odczuje czy Intel jest lepszy, czy też AMD. Kilka herców różnicy na taktowaniu także ani nie stworzy większej przewagi, ani nie pogorszy nominalnej wydajności sprzętu.

Przyjęło się, że w codziennym zastosowaniu i grach komputerowych lepiej wypadają procesory Intela, jednak w aplikacjach, które faktycznie wykorzystują pełne możliwości 4 czy 8 rdzeni, lepiej spiszą się układy AMD. Procesory AMD mają bardzo dobry stosunek ceny do wydajności i przez to, że nie odstają znacząco od konkurencyjnych układów Intela, bardziej opłaca się je kupić. Porównując ceny procesorów z tego samego pułapu łatwo można się o tym przekonać. Intel Core i5-3550 na Ceneo można kupić już za ok. 750 zł, natomiast za mniej niż 700 zł dostaniemy bardzo dobry jakościowo, 8-rdzeniowy układ AMD X8 FX-8350. Kalkulacja jest prosta.

Co roku obie firmy starają się przedstawić nowe linie procesorów opartych o nową architekturę. W ubiegłym roku wprowadzono takie układy:

AMD

Firma AMD pokazała światu nowe procesory serii G oparte o architekturę x86 Jaguar. Są one produkowane w technologii 28 nm. Jest to kolejna generacja układów typu APU, czyli zintegrowanego układu zbudowanego z procesora i karty graficznej. Dzięki niewielkim rozmiarom układy APU sprawują się dobrze z komputerach typu all-in-one oferując większe możliwości w grach niż analogiczne rozwiązania Intela.

Intel

Intel z kolei w 2013 r. zaprezentował platformę Haswell (czwarta generacja procesorów Core) wykonaną w 22-nanometrowym procesie technologicznym. Jest to wersja poprzedniej architektury Ivy Bridge ulepszona pod kątem wydajności procesora, zintegrowanego układu graficznego i energooszczędności.

Mimo iż na rynku wciąż krążą słabe pod kątem wydajności jednostki Celeron i Pentium, to wśród układów Intela prym wiedzie rodzina Core. Czym tak naprawdę różni się i3/i5 i i7?

Najważniejsze cechy procesorów

Liczba rdzeni i wątków

Im większa liczba rdzeni, tym efektywniej powinien działać procesor. W praktyce nie zawsze można zaobserwować taką zależność. Dzieje się tak, gdyż nie wszystkie aplikacje dostępne na rynku wykorzystują potencjał wielordzeniowości/wielowątkowości, przez co poszczególne zadania i tak są wykonywane przez jeden lub dwa rdzenie. Zauważalny wzrost wydajności odnotujemy, gdy będziemy mieli kilka programów uruchomionych jednocześnie, w grach lub przy zaawansowanym programowaniu. Do zwykłych zastosowań domowych lub prostych czynności biurowych, w zupełności wystarczą jednostki dwurdzeniowe. Decydując się na jeden z układów Intela (Core i3/i5/i7) otrzymujemy bonus – technologię HyperThreading, która podwaja liczbę obsługiwanych wątków przez jeden rdzeń. Stanowi do dobrą alternatywę dla osób, które sporadycznie korzystają z możliwości wielordzeniowości/wielowątkowości.

Pamięć podręczna

Pamięć podręczna jest szybką pamięcią zamontowaną w samym procesorze i to właśnie w niej są przechowywane najczęściej używane dane. Więcej pamięci podręcznej nie zawsze oznacza szybszy dostęp do naszych danych. Czasem różnice są na poziomie milisekund, czyli niezauważalne, a cena procesora odczuwalna. Pamięć podręczną (cache) dzieli się na:

• L1 – nie jest zbyt pojemna, charakteryzuje się krótkim czasem dostępu, to tu magazynowane są dane „na teraz”;
• L2 – magazynowane są dane, które mogą być potrzebne „za chwilę”;
• L3 – pojawia się w najnowszych procesorach, często służy do synchronizacji pracy wielu rdzeni.

Magistrala systemowa

To magistrala systemowa, zwana również szyną, jest odpowiedzialna za komunikację procesora z innymi podzespołami. Nieznacznie wpływa na szybkość przesyłu danych. Obowiązuje zasada, że im wydajniejszy procesor, tym większa przepustowość szyny. Ta jednak zależy od podstawki obecnej na płycie głównej. Intel w swoich układach stosuje szyny QPI, a AMD wykorzystuje szyny HT (Hyper Transport).

Częstotliwość taktowania

Częstotliwość taktowania to bardzo ważny parametr procesora, gdyż ma bezpośredni wpływ na wydajność procesora. Taktowanie na poziomie 2 GHz oznacza 2 miliardy operacji na sekundę, itd. Wydajności poszczególnych procesorów matematycznie należy porównywać tylko w obrębie tych samych producentów, gdyż w innym przypadku stosowany wzór nie obowiązuje.

Możliwość podkręcania

Osoby, które nie dysponują dużym budżetem, a chciałyby mieć w swoim zestawie jak najwydajniejszą jednostkę, powinny zdecydować się na średniej klasy procesor, który można dodatkowo podkręcić. Zarówno AMD, jak i Intel mają w swojej ofercie układy z odblokowanym mnożnikiem, umożliwiającym tego typu operacje. Procesory takie łatwo rozpoznać – Intel dodaje do nazwy literkę X, a AMD z kolei BE albo K.

Gniazdo procesora

Procesor nigdy nie występuje sam. Tak jak serce, które do prawidłowego działania potrzebuje układu naczyń krwionośnych, tak dla procesora niezbędna jest płyta główna wyposażona w specjalną kieszeń (gniado), w której się go umieści. To zrozumiałe, że płyta główna musi być kompatybilna z wybranym procesorem. Dlatego, tak jak wspomniałem wcześniej, najpierw należy wybrać procesor, a dopiero potem płytę główną. Procesory Intela korzystają z gniazd LGA 1150 (modele Haswell i Broadwell), LGA 1155 (modele Sandy Bridge i Ivy Bridge), LGA 1156, LGA 1366 i LGA 2011, a AMD FM1, AM3 i AM3+. Warto zrobić sobie z tego ściągawkę.

Układ chłodzenia

Każdy procesor, a szczególnie podczas intensywnej pracy, wydziela duże ilości ciepła. Kiedy temperatura jednostki będzie za wysoka, może doprowadzić to nie tylko do niestabilności systemu operacyjnego, ale i uszkodzenia podzespołów. Decydując się na samodzielne składanie komputera stacjonarnego warto zatem wyposażyć się w radiatory (zapewniające chłodzenie pasywne) i wentylatory (gwarantujące chłodzenie aktywne).

To nie jest takie trudne!

Przy zakupie samodzielnie konfigurowanego zestawu komputerowego, wybór właściwego procesora powinien być dla nas priorytetem. Nie ma nic gorszego niż niekompatybilność sprzętu, której mogliśmy uniknąć. Podsumowując zatem, oto co powinniśmy zrobić przy wyborze procesora:

• Ustalić budżet, który pomoże wybrać właściwy układ.
• Zdecydować się na procesor AMD lub Intela.
• Wybrać optymalną dla nas liczbę rdzeni i częstotliwość taktowania procesora.
• Wybrać płytę główną kierując się zasadą, że układy Intela montujemy na LGA 1156, LGA 1366, LGA 2011, a AMD na FM1, AM3, AM3+.
• Wybrać odpowiedni radiator/wentylator dla procesora

Podobnych zasad powinniśmy przestrzegać kupując nie tylko poszczególne podzespoły do samodzielnego złożenia, ale i przy poszukiwaniach laptopa. Tam wszystko mamy już połączone w sprawną, kompatybilną całość, ale wiedząc, które elementy do czego służą, możemy świadomie z niektórych zrezygnować, a na inne położyć większy nacisk. Wszystko zależy od tego o ile chcemy uszczuplić nasz portfel oraz której drużynie (AMD vs. Intel) kibicujemy.

• Zobacz również | Kupujemy laptopa. Na co zwracać uwagę?